ورني گليمي تك روست كه از نظر بافت در حد وسط گليم و قالي قرار مي گيرد. هنر ورني بافي، بومي آذربايجان بوده ، هنوز داراي رونق و خواستار فراوان است. ورني عمدتاً در قشلاق عشاير كوچ رو كه حجم كاري كمتر است توسط زنان و دختران بافته مي شود. به همين سبب نقوش و رنگ آميزي ورني ها كاملاً متاثر از فرهنگ ، باور و روحيات عشايري است .
نقوش ورني عمدتاً متشكل از موتيفهاي روستايي، ثابت و شناخته شده است كه در قالب نقشه هاي شكسته و هندسي متصور مي شود. در ورني هاي شهري به ندرت از نقوش گردان كه شامل اسليمي و ختايي است، نيز استفاده مي شود. به سبب شيوه بافت ورني، ايجاد نقوش گردان بسيار دشوار است و اين نقوش در ورني ها بسيار نادر بافته مي شود .
ورني" ( با فتح واو و سكون ر ) نوعي دست بافت زيبا و پشمين يا ابريشمي است كه به عنوان زير انداز و در پاره‌اي از مناطق به عنوان رو انداز يا تزيين آلاچيق بكار مي‌رود.ورني به گليم فرش نما، شبه قالي و گليم عشايري معروف است.
جنس ورني گاه تلفيقي از ابريشم يا پشم است و بر روي دار بصورت عمودي بدون نقشه و بصورت ذهني توسط زنان و دختران عشاير و مناطق روستايي بافته مي شود. توليد ورني بيشتر در فصل قشلاق ايل انجام مي‌شود كه عشاير فرصت كافي براي استراحت و سكونت در يك منطقه را دارند.
در گذشته عشاير "دشت مغان"، "گرمادوز" و "ارسباران" پشم حاصل از دام هايشان را با دوك‌هاي معمولي مي‌ريسيدند و به روش ابتدايي رنگ ريزي مي كردند و آن را براي بافت ورني آماده مي‌ساختند. "فرشته سفري "، مربي ورني بافي در "آذربايجان غربي" در خصوص ورني بافي مي گويد: "مواد اوليه براي تهيه ورني، پشم، پنبه، كنف و موي حيوانات است. ورني گاه به صورت پيچ بافي و جناغي است .
و عموما از طرح‌هاي هندسي استفاده مي‌شود." نوع و شكل ورني ممكن است در ايلات و عشاير گوناگون متفاوت باشد، زيرا اين صنعت ابتدا توسط عشاير توليد شده است. هم اكنون نيز ايل‌هاي بختياري، بلوچ و قشقايي از ورني استفاده مي‌كنند .
به روش بافت ورني "پودچيني " مي‌گويند كه بر اساس پيچش خاص نخ "خامه " به دور نخ‌هاي "تار" بافته مي‌شود. اين بافته را در كرمان "شيريكيپيچ" مي گويند و در استان‌هاي شمال غرب ايران به "ورني" معروف است.سفري در مورد مشكلات ورني بافي مي‌گويد: "بافت ورني بسيار سخت است و هم چنين جزء رشته‌هاي منسوخ شده به حساب مي‌آيد. عمده‌ترين مشكل ورني ، جمع شدن كنارهاي (شيرازه ) آن است. بافت اين قسمت از ورني ، از سخت‌ترين قسمت هاي بافت محسوب مي‌شود كه بايد در تهيه آن بسيار دقت شود." ورني بدون نقشه بافته مي‌شود و چون در بافت آن از گره استفاده نمي‌شود جزو انواع گليم به حساب مي‌آيد و از لحاظ شكل ظاهري به قالي شباهت دارد. سفري ادامه مي‌دهد: " براي رفع اين مشكل بايد از گره قرضي يا تار قرضي استفاده شود. اين هنر همراه با گليم بافي در دست احيا است ." قدمت اين هنر به طور كامل مشخص نيست اما صاحب نظران قدمت آن را به چند صد سال پيش تخمين مي‌زنند. "جليل جباري "، معاون صنايع دستي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردش گري اردبيل در موردابعاد ورني مي‌گويد: "ورني در اندازه و ابعاد مختلف و با توجه به نياز بازار توليد و عرضه مي‌شود. تا دهه‌هاي اخير عشاير دشت مغان از ورني به عنوان زير انداز، رو انداز و تزيين آلاچيق ها استفاده مي‌كردند." ظرافت و لطافت بافت طرح و نقش‌هاي متنوع و زيبايي ورني هر هنر دوستي را مجذوب خود مي‌كند. نوع بافت ورني با ابريشم ، از ظرافت و زيبايي خاصي برخوردار است و از نظر وزن سبك تر و كم حجم تر از نوع پشمي آن است و توجه گردشگران داخلي و خارجي را به خود جلب كرده است. جباري مي‌افزايد:"ورني از لحاظ صادرات در درجه نخست توليدات صنايع دستي اردبيل قرار گرفته است به طوري كه اين بافته به كشورهاي حاشيه خليج فارس ،كشورهاي اروپايي و آسيايي صادر مي‌شود."
ورني‌هاي ابريشمي و پشمي ساخته شده در استان اردبيل علاوه بر بازار داخلي به كشورهاي ايتاليا، فرانسه و آلمان صادر مي‌شوند. ورني‌ها اصولا به رنك لاكي، سرمه اي، سفيد پيازي و آبي روشن هستند. در همه اندازه براي پشتي، پادري، قاليچه، كناره و قالي توليد مي‌شود.
عشاير آذربايجان از آن براي دوخت خورجين، جوال و تهيه جل اسب نيز استفاده مي كنند.
جباري در مورد يكي از راهكارهاي مهم در توسعه و ترويج صنعت ورني بافي و آموزش آن تصريح مي‌كند:"در شهرستان‌هاي استان اردبيل ، كارگاه‌هاي آموزش ورني، به صورت مقدماتي داير مي‌شود و سالانه ۳۰۰نفر در اين مراكز آموزش مي بينند و به توليدكنندگان ورني اضافه مي‌شوند."
توليد ورني صرفا خانگي و يا در چادرهاي عشايري است و ابزار آن از قبيل "دار " و "دفين"( بروزن دال ، شانه مخصوص براي بافتن فرش )است. از انواع ورني در آذربايجان مي‌توان به ورني قالي ،ورني كناره بزرك، ورني كناره، ورني ذرع و نيم (جفت)، ورني قاليچه و ورني پشتي اشاره كرد.
جباري در مورد حمايت‌هاي معاونت صنايع دستي سازمان ميرات فرهنگي اردبيل از ورني بافي مي‌گويد: "حمايت‌هاي ما از طريق پرداخت وام تسهيلات بانكي كم بهره، شناسايي و صدور مجوزهاي صنايع دستي، برگزاري نمايشگاه‌هاي متعدد صنايع دستي در سطح استان و همچنين مشاركت در نمايشگاه‌هاي سراسري صنايع دستي در ايران و نمايشگاه‌هاي بين‌المللي خارج از كشور با هدف توسعه و ترويج هنر ورني بافي است."
منبع : اینترنت
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر